سلولیت یک تغییر در شکل ظاهری پوست است که تقریبا همیشه در خانم ها مشاهده می شود. مشخصه سلولیت حالت پوست پرتقالی یا وجود پستی و بلندی روی پوست است و به همین دلیل گاهی پوست پرتقالی نیز نامیده می شود. 85 درصد خانم ها از همه نژادها پس از بلوغ دچار مشکل پوست پرتقالی می شوند؛ درمان سلولیت نیز چالشی برای بسیاری از خانم ها محسوب می شود.

علیرغم شیوع بالای سلولیت، تحقیقات علمی کمی در مورد علت سلولیت انجام شده است. کمبود تحقیقات علمی در مورد فیزیولوژی آن، توانایی رفع و درمان پوست پرتقالی را به شدت پیچیده ساخته است.

سلولیت به ندرت در مردان مشاهده می شود و اغلب مردانی که با سلولیت به پزشک مراجعه می کنند دچار کمبود آندروژن هستند، شرایطی که باعث کمبود آندروژن می شوند، مانند: سندروم کلاین فلتر Klinefelter’s syndrome، هیپوگنادیسم hypogonadism، شرایط پس از اختگی و مبتلایان به سرطان پروستات که تحت استروژن درمانی قرار گرفته اند. نکته جالب توجه اینکه با تشدید کمبود آندروژن در این مردان، سلولیت نیز تشدید می شود.

امکان بروز پوست پرتقالی در هر ناحیه ای از بدن که دارای بافت چربی زیر جلدی است، وجود دارد. همچنین این عارضه روی سینه ها، قسمت پایین شکم، بالای بازوها و پشت گردن نیز دیده می شود.

گرچه سلولیت در هر ناحیه ای که بافت اضافی چربی رسوب می کند، مشاهده می شود اما به این معنا نیست که لزوما افراد چاق دچار پوست پرتقالی می شوند، با این حال افزایش وزن سلولیت یا پوست پرتقالی را تشدید می کند.

گرچه علت دقیق بروز سلولیت هنوز مشخص نشده است، اما تئوری های مختلفی در مورد علت آن مطرح شده که در ادامه به بررسی آنها می پردازیم.

در این بیماری تغییراتی در بافت همبند و چربی زیر پوستی در نواحی مبتلا مشاهده می شود، یعنی چربی زیر پوستی به داخل درم پیشروی کرده است.

پیشروی چربی زیر پوستی در سونوگرافی به صورت نواحی هیپواکوئیک hypoechoic خود را نشان می دهد. بدتر شدن سلولیت با افزایش وزن و ارتباط بین BMI و شدت سلولیت نشان می دهد که وقتی حجم چربی در یک کپسول همبند زیاد شود، بافت چربی به طرف درم پیشروی می کند.

کاهش حجم درم با افزایش فشردگی بافت چربی توسط سپتوم های شعاعی بافت همبند، عامل بیرون زدگی بافت چربی به داخل درم می باشد. هر گونه افزایش در اندازه بافت چربی ران سبب بیشتر شدن این پیشروی بافت چربی به درم شده و ظاهر پوست پرتقالی را بدتر می کند. این مسئله همچنین با افزایش حجم آب پوست در ناحیه ران بیشتر می شود، چرا که میزان گلیکوز آمینوگلیکان Glycosaminoglycans در پوست نواحی درگیر نسبت به نواحی غیر درگیر بیشتر است.

مسئله دیگری که در مورد علت سلولیت بیان شده است، اختلاف در جریان لنفاتیک می باشد. این مسئله سبب تجمع آب در درم و تغییر ساختاری بافت همبند می شود. مسائل هورمونی نیز ممکن است در پاتولوژی آن نقش داشته باشند.

مدارک دال بر نقش استروژن در ایجاد سلولیت شامل موارد زیر می باشد:

• وجود این عارضه در اکثر خانم ها
• بدتر شدن پوست پرتقالی در زمان بارداری، شیردهی و یا درمان با استروژن
• شروع عارضه پس از بلوغ

تنوری مطرح شده دیگر در مورد سلولیت تغییر در عروق خونی است. گفته می شود تغییرات ایجاد شده در ریز جریان های لنفاوی و عروقی مربوط به بافت چربی زیر جلدی نقش مهمی در تشکیل سلولیت دارد.

تاکنون روش های مختلفی برای درمان سلولیت مورد استفاده قرار گرفته اند که به برخی از آنها در ادامه اشاره می کنیم.

رفع سلولیت به روش تزریق

فسفاتیدیل کولین Phosphatidylcholine که یکی از اجزاء اصلی غشاهای بیولوژیکی است، یکی از روش های تزریقی برای سلولیت است. تزریق عوامل بیولوژیک به بافت زیر جلدی با هدف بهبود لیپولیز موضعی انجام می شود (یعنی سلول های چربی در اثر شکستن کوچک می شوند). این روش تا حدی ظاهر سلولیت را بهبود می بخشد، اما تحقیق علمی تایید شده ای دال بر اثربخشی تزریق این مواد در درمان سلولیت وجود ندارد.

لیپوساکشن

لیپوساکشن یک روش تهاجمی است که جای بحث زیادی دارد. البته در مواردی که از لیپوساکشن برای رفع سلولیت استفاده شده، گزارش هایی وجود دارد که این روش باعث بدتر شدن فرو رفتگی های سلولیت شده است. اغلب متخصصین لیپوساکشن را توصیه نمی کنند.

سابسیژن Subcision

روش سابسیژن یک روش نیمه جراحی و تهاجمی محسوب می شود، در این روش با استفاده از سوزن برش هایی در زیر پوست و در نواحی مبتلا به سلولیت ایجاد می شود. هدف از ورد این سوزن ها تغییر ساختار بافت همبند و بهبود ظاهر سلولیت است. روش سابسیژن نیز به دلیل عوارض جانبی گزارش شده ( درد، کبودی به مدت 3 تا 6 ماه و تغییر رنگدانه های پوست) عموما توصیه نمی شود. ضمن اینکه تحقیقات علمی و تایید کننده برای این روش در دسترس نیست.

اندرمولوژی

اندرمولوژی تنها روش غیر تهاجمی و دارای تاییدیه FDA است که به شکل کاملا طبیعی برای درمان پوست پرتقالی استفاده می شود.

همانطور که می دانید سلولیت به انواع رژیم های غذایی، ورزش و داروهای لاغری و افزایش دهنده متابولیسم پاسخ نمی دهد. علت آن گردش خون محدود شده و بسیار پایین در بافت سلولیت است. همچنین عارصه پوست پرتقالی به وسیله هورمون استروژن مهار شده است، در نتیجه لیپولیز در آن اتفاق نمی افتد.

روش اندرمولوژی به کمک rolling و palpating گردش خون را در رگ ها افزایش پیدا می دهد (ویژگی palpating در اندرمولوژی باعث باز شدن فیبروزها شده و آزاد شدن مایعات و سموم میان بافتی با سرعت بیشتری انجام می شود).

عروق اطراف سلولیت بسیار نازک هستند و پس از انجام یک جلسه درمان، این عروق منبسط می شوند، اتساع عروق معمولا 48 تا 72 ساعت ادامه داشته و پس از گذشت این مدت به تدریج کاهش پیدا می کند.

نکته: فاصله بین جلسات اندرمولوژی برای درمان پوست پرتقالی نباید بیشتر از 72 ساعت باشد، به این ترتیب اتساع عروق در کل دوره درمان به طور مداوم حفظ می شود.

با افزایش گردش خون در عروق اطراف سلولیت، اکسیژن به بافت ها می رسد و باعث افزایش متابولیسم در سلول های چربی می شود. با افزایش متابولیسم، توده چربی درون سلول چربی کاهش پیدا می کند. بررسی ها نشان داده اند که روش اندرمولوژی به طور قابل توجهی متابولیسم سلول های چربی را افزایش می دهد.

همچنین افزایش گردش خون در عروق اطراف بافت سلولیت باعث آزاد شدن سموم، دی اکسید کربن و آب میان بافتی می شود که براساس قانون اسمز معکوس رخ می دهد. پس از آن حجم کلی مربوط به بافت پوست پرتقالی کاهش پیدا می کند.

از طرفی کاهش حجم بافت سلولیت، باعث کاهش فشار وارد شده به عروق شده و در نتیجه گردش خون راحت تر انجام می شود؛ این روند بهبود همچنان ادامه پیدا کرده و بافت پوست پرتقالی کوچک و کوچک تر می شود تا اینکه ظاهر آن هم بهبود پیدا می کند.

با کاهش حجم سلول های چربی، علاوه بر اینکه ظاهر پوست پرتقالی بهبود پیدا می کند، بیمار شما شاهد کاهش سایز نیز خواهد بود.

خانم ها همواره و به صورت ماهیانه درگیر تغییرات هورمونی هستند، بنابراین طبیعی است که روند ایجاد سلولیت پس از درمان همچنان در بدن ادامه پیدا کرده و سلولیت مجدد شروع به شکل گیری می کند؛ اما نکته اینجاست که شکل گیری سلولیت تا زمانی که به یک مشکل بالینی تبدیل شده و نیاز به درمان داشته باشد، حدودا 10 تا 15 سال طول می کشد، در نتیجه با توجه به کند بودن روند شکل گیری سلولیت، ماندگاری درمان اندرمولوژی طولانی خواهد بود. بنابراین تکمیل درمان برای ماندگاری نتایج بالینی بسیار مهم است.

منبع: mayoclinic