درمان بی اختیاری ادرار مردان با چند روش ساده

بی اختیاری ادرار به معنای از دست دادن کنترل مثانه است و دو نوع رایج تر بی اختیاری در بین خانم ها بی اختیاری استرسی  stress incontinence و بی اختیاری فوریتی urge incontinence است که مثانه بیش فعال نیز نامیده می شود.

خانم ها دو برابر آقایان دچار بی اختیاری ادرار می شوند که معمولابارداری، زایمان و یائسگی احتمال بروز بی اختیاری را افزایش می دهد، با این حال آقایان نیز دچار بی اختیاری ادرار می شوند و بی اختیاری ادرار مردان هم بر اثر افزایش سن بروز می کند و هم می تواند نشانه یک بیماری باشد، خبر خوب اینکه علت بی اختیاری ادرار هر چه که باشد، قابل درمان است.

ادرار به وسیله کلیه ها ساخته شده و در مثانه ذخیره می شود. مثانه دارای عضلاتی است که در زمان دفع ادرار سفت می شوند، زمانی که عضلات مثانه سفت می شود ادرار از طریق لوله ای به نام لوله مجرای ادرار از مثانه خارج می شود. همزمان با این رویداد عضلات اسفنکتر اطراف مجرای ادرار شل می شوند تا ادرار از بدن خارج شود.

بی اختیاری ادرار زمانی اتفاق می افتد که عضلات مثانه به طور ناگهانی سفت شوند و ماهیچه های اسفنکتر نیز به اندازه کافی قوی نباشند که بتوانند مجرای ادرار را ببندند. این امر باعث می شود فرد نیاز ناگهانی و مبرم به دفع ادرار پیدا کند و در نتیجه نتواند ادرار خود را کنترل کند. فشار ناشی از خندیدن، عطسه و یا ورزش باعث نشت ادرار می شود.

بی اختیاری ادرار مردان ممکن است در صورت بروز مشکل در اعصاب کنترل کننده عضلات مثانه و مجرای ادرار بروز کند. بی اختیاری ادرار یا به شکل نشت مقدار کمی ادرار ظاهر می شود و یا باعث دفع ناگهانی مقدار زیادی ادرار می شود.

علت بی اختیاری ادرار مردان چیست؟

بی اختیاری ادرار یک مشکل رایج در بین خانم ها محسوب می شود، با این حال شیوع آن در بین مردان هم کم نیست. یکی از مهم ترین علل بروز بی اختیاری ادرار مردان وجود مشکلات پروستات است، اما عوامل دیگری هم باعث بروز بی اختیاری ادرار در مردان می شود؛ به عنوان مثال برخی شرایط بالینی مانند دیابت و بیماری پارکینسون و یا جراحی های لگن مانند پروستاتکتومی از دیگر عواملی هستند که باعث بروز بی اخیتاری ادرار مردان می شوند.

بی اختیاری ادرار مردان هم مانند بسیاری از بیماری های دیگر زمانی به عنوان یک عارضه اجتناب ناپذیر از افزایش سن در نظر گرفته می شد، اما امروزه می دانیم که علت آن وجود یک بیماری زمینه ای است که با درمان این بیماری زمینه ای، بی اختیاری ادرار نیز درمان می شود. متخصصین و ارورولوژیست ها در ارزیابی و درمان بی اختیاری ادرار مردان ، هر ر.ز تکنیک ها و روش های درمانی جدیدی ارائه می دهند که در این مقاله به برخی از جدیدترین آنها اشاره می کنیم.

اخیرا متخصصین و دانشمندان میزان شیوع بی اختیاری ادرار در مردان را به شکل دقیق و در جوامع مختلف مورد بررسی قرار داده اند و در این پژوهش ها مشخص شد که میزان شیوع بی اختیاری ادرار در مردان نژاد افریقایی – امریکایی شیوع بیشتری دارد. مردان اسپانیایی نیز به میزان گسترده ای به بی اختیاری ادرار دچار می شوند.

علت بی اختیاری ادرار مردان

در ادامه به بروز بی اختیاری ادرار مردان علت و علائم آن اشاره می کنیم.

مشکلات پروستات

مشکلات و بیماری های پروستات، به ویژه با افزایش سن در مردان، می تواند منجر به بروز مشکل در کنترل ادرار شود. اگر پروستات بزرگ شود، بر روی جریان ادرار تاثیر گذاشته و باعث ضعیف شدن جریان، تکرر ادرار و یا نشت ادرار می شود. وقتی که پروستات به منظور درمان سرطان برداشته می شود، معمولا فرد دچار بی اختیاری ادرار استرسی می شود و در زمان تحت فشار قرار گرفتن، مانند عطسه کردن یا سرفه کردن، نشت بی اختیار ادرار رخ می دهد.

بی اختیاری ادرار مردان بر اثر آسیب های عصبی

عصب ها و عضلات باید با هم کار کنند تا کنترل مثانه به درستی انجام شود، بنابراین هر شرایطی که به عصب ها آسیب بزند، منجر به بروز مشکل در کنترل ادرار خواهد شد. برخی از این شرایط آسیب رسان عبارتند از: بیماری پارکینسون، سکته مغزی، دیابت، بیماری ام اس، آسیب های نخاعی، فتق دیسک و زوال عقل.

مقدار و نوع نوشیدنی ها

برخی نوشیدنی ها می توانند به سیستم ادراری فشار وارد آورند. کاهش مصرف الکل و کافئین به کنترل بهتر مثانه کمک می کند، این نوشیدنی ها هر دو ادرار آور هستند. گرچه نوشیدن مایعات کافی و آب رسانی به بدن اهمیت زیادی دارد، اما لازم است که در مصرف مایعات زیاده روی نکنید چرا که زیاده روی در مصرف مایعات باعث می شود کنترل مثانه سخت تر شود.

اضافه وزن

بالا بودن وزن می تواند شدت بی اختیاری ادرار مردان را افزایش دهد. چاقی منجر به بروز بیماری های مختلفی می شود، از جمله بیماری قلبی، فشار خون بالا، دیابت، افسردگی، آرتریت، کیسه صفرا و بیماری کبد و حتی سرطان.

پژوهش های زیادی در زمینه ارتباط بین اضافه وزن و بی اختیاری ادرار انجام شده که همگی نشانگر وجود نوعی ارتباط مستقیم بین این دو هستند. چاقی عامل مهمی در بروز بی اختیاری ادرار استرسی و بی اختیاری ادرار ترکیبی است.

پژوهش ها نشان داده اند که به ازای هر 5 واحد افزایش در شاخص توده بدن BMI، احتمال بی اختیاری ادرار روزانه بیش از 60 درصد افزایش می یابد. مسئله دیگر چربی دور شکمی است که یک عامل مهم در بروز بی اختیاری ادرار محسوب می شود.

وزن بالا باعث اعمال فشار بر روی مثانه و همچنین عضلات کف لگن می شود. این فشار اضافه باعث ضعیف شدن و یا حتی آسیب دیدن ساختار لگن و مجاری ادرار می شود و احتمال نشت بی اختیار ادرار افزایش می یابد.

چند نوع بی اختیاری ادرار در مردان وجود دارد؟

همه انواع بی اختیاری ادرار مردان منجر به نشت ادرار می شوند اما دلیل هر یک متفاوت است، در این بخش به انواع بی اختیاری ادرار مردان اشاره می کنیم.

بی اختیاری ادرار فوریتی Urgency Incontinence

در این نوع بی اختیاری یک نیاز فوری و شدید به دستشویی رفتن در فرد ایجاد می شود. برخی خانم های مبتلا به این نوع بی اختیاری می توانند به موقع به دستشویی برسند، اما دفعات زیادی در روز به این مشکل دچار می شوند و باید سریعا خود را به دستشویی برسانند.

بی اختیاری ادرار فوریتی گاهی مثانه بیش فعال Overactive Bladder یا OAB نیز نامیده می شود. این نوع بی اختیاری بر روی تمام فعالیت های فرد و حتی خواب شبانه وی تاثیر می گذارد و برخی شرایط خاص منجر به تشدید این شرایط می شوند، از جمله در هنگام خواب، پس از نوشیدن آب یا در زمان قرار گرفتن در معرض آب جاری.

نکته: در فرد مبتلا به مثانه بیش فعال، حتی زمانی که مثانه پر نیست، مغز پیغام خالی کردن مثانه را می دهد، یا ممکن است عضلات مثانه بیش از اندازه فعال باشند. این عضلات منقبض می شوند تا قبل از پر شدن مثانه ادرار را خارج کنند که این مسئله منجر به نیاز فوری به دفع ادرار در فرد می گردد.
از مهم ترین علائم مثانه بیش فعال نیاز ناگهانی به دستشویی رفتن است که نمی توان آن را نادیده گرفت و یا این نیاز را کنترل کرد. همچنین فرد مبتلا به مثانه بیش فعال در طول شبانه روز تعداد دفعات زیادی به دستشویی می رود.

مهم ترین علل بروز بی اختیاری فوریتی یا مثانه بیش فعال عبارتند از:

• عفونت
• عدم تخلیه کامل مثانه
• رشد یا التهاب در مجاری ادرار
• برخی شرایط بالینی مانند دیابت، آلزایمر، مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس و بیماری پارکینسون
• هایپرپلازی خوش خیم پروستات Benign prostatic hyperplasia یا BPH

مثانه بیش فعال یا بی اختیاری ادرار فوریتی در مردان مبتلا به بیماری های پروستات بیش از دیگران مشاهده می شود، خانم ها نیز پس از یائسگی به مثانه بیش فعال دچار می شوند. حتی رژیم غذایی می تواند منجر به بروز این عارضه شود که البته تغییر سبک زندگی، مصرف برخی داروهای شل کننده عضلات مثانه به بهبود این عارضه کمک می کنند.

بی اختیاری ادرار استرسی Stress incontinence

اگر نشت بی اختیار ادرار بر اثر وارد شدن فشار بروز کند، شما دچار بی اختیاری ادرار استرسی هستید، فشار وارد شده می تواند ناشی از یکی از عوامل زیر باشد:

• سرفه کردن
• عطسه کردن
• خندیدن
• پیاده روی
• بلند کردن جسم سنگین
• ورزش کردن

بی اختیاری ادرار استرسی در بین خانم ها شایع تر هستند، با این حال مردان هم با افزایش سن دچار این نوع بی اختیاری می شوند، مردان پس از اقدامات زیر هم ممکن است به بی اختیاری ادرار استرسی دچار شوند:

• هر نوع جراحی در مجاری ادرار یا ناحیه تناسلی
• جراحی پروستات
• آسیب ستون فقرات یا مغز
• آسیب دیدن مجاری ادرار
• بیماری هایی که بر روی سیستم عصبی تاثیر می گذارند، مانند مولتیپل اسکلروزیس یا ام اس MS

بی اختیاری ادرار سرریز شده

این نوع عارضه شایع ترین نوع بی اختیاری ادرار در مردان است و زمانی بروز می کند که مثانه به درستی خالی نشود، در این شرایط مثانه با مقدار زیادی ادرار پر شده و سر ریز می شود و نشت بی اختیار ادرار را در پی دارد. نشانه های بی اختیاری ادرار سرریز شده به شرح زیر می باشند:

• نیاز به دفع مداوم ادرار (هم در طور روز و هم در طول شب)
• وجود مشکل در ابتدای جریان دفع ادرار
• ضعیف شدن جریان ادرار
• فشار آوردن در زمان دفع ادرار (استفاده از ماهیچه های معده)
• احساس عدم خالی شدن کامل مثانه، حتی پس از دفع ادرار

علت بروز علائم یاد شده این است که چیزی مانع خروج ادرار از مثانه می شود، از جمله عوامل مسدود شدن جریان ادرار عبارتند از:

• بزرگ شدن پروستات
• مجاری ادرار که به دلیل آسیب، عفونت یا التهاب بسیار تنگ شده است.
• بیماری هایی که بر روی اعصاب تاثیر می گذارند، مانند بیماری ام اس

عامل دیگری که منجر به بروز بی اختیاری ادرار مردان از نوع سریز شده می شود عدم توانایی مثانه برای بیرون کشیدن ادرار است که عوامل مختلفی منجر به بروز این عدم توانایی می شوند، از جمله:

• جراحی روده
• جراحی کمر
• ابتلا به دیابت یا ام اس
• ادرار به مدت طولانی در مثانه مسدود شده و به این ترتیب عملکرد مثانه متوقف شده است.

بی اختیاری عملکردی

بروز یک شرایط بالینی یا ناتوانی جسمی حرکت به اطراف را برای فرد دشوار می سازد، به این ترتیب در زمان نیاز شخص نمی تواند به موقع خود را به دستشویی برساند و نشت ادرار رخ می دهد. معمولا افرادی که دارای شرایط زیر هستند، دچار بی اختیاری ادرار عملکردی می شوند:

• از ویلچر استفاده می کنند.
• دچار آرتریت هستند و در استفاده از دست ها و انگشت ها دچار مشکل هستند.
• افرادی که نمی توانند نیاز خود به کمک را به درستی اعلام کنند.

بی اختیاری ادرار مختلط Mixed incontinence

گاهی ممکن است بیش از یک نوع بی اختیاری را تجربه کنید. معمولا بی اختیاری ادرار استرسی همراه با بی اختیاری فوریتی بروز می کند.

بی اختیاری ادرار موقت Transient incontinence

گاهی بی اختیاری ادرار موقت است و بر اثر برخی عوامل بروز می کند، از جمله این عوامل:

• مصرف برخی داروها: بی اختیاری ادرار مردان می تواند عارضه جانبی برخی داروها مانند دیورتیک ها یا داروهای ادرار آور باشد، این داروها برای درمان نارسایی قلبی، سیروز کبدی، فشار خون بالا و برخی بیماری های کلیوی مصرف می شوند. در این حالت زمانی که مصرف دارو متوقف شود، بی اختیاری ادرار نیز بهبود پیدا می کند.
• کافئین: نوشیدنی های کافئین دار باعث می شوند مثانه سریع پر شود که این امر منجر به نشت ادرار می شود. بررسی ها نشان داده اند افرادی که در طول روز نوشیدنی های کافئین دار زیاد مصرف می کنند، بیشتر در معرض ابتلا به بی اختیاری ادرار هستند. کاهش مصرف کافئین می تواند از بروز بی اختیاری ادرار پیشگیری کند چرا که فشار وارد شده به مثانه کم می شود.
• عفونت: عفونت مجاری ادرار و مثانه منجر به بی اختیاری ادرار موقتی می شود. با درمان عفونت بی اختیاری ادرار نیز برطرف می شود.
• سرفه زیاد و مزمن
• یبوست

نشانه های بی اختیاری ادرار مردان

بی ختیاری ادرار به خودی خود بیماری محسوب نمی شود و می تواند نشانه یک بیماری یا مشکل دیگر باشد که معمولا ضعیف شدن عضلات کف لگن منجر به بروز این مشکل می شوند. علاوه بر بی اختیاری ادرار، علائم دیگری نیز در فرد مشاهده می شود که به شرح زیر می باشند:

• فشار یا گرفتگی عضلات کف لگن که منجر به نیاز فوری به رسیدن به دستشویی می شود.
• بیش از حد طبیعی دستشویی رفتن (بیش از 8 بار در روز یا 2 بار در شب)
• شب ادراری

روش هایی برای درمان بی اختیاری ادرار آقایان در خانه

برای رفع بی اختیاری ادرار مردان انجام برخی اقدامات در خانه نیز می تواند موثر باشد. برخی نمی دانند که چنین اقدامات ساده ای می تواند به درمان بی اختیاری ادرار مردان کمک کند، در ادامه به چند روش ساده خانگی برای درمان بی اختیاری ادرار اشاره می شود.

• انجام تمرینات کگل: اگر دچار بی اختیاری ادرار استرسی هستید، انجام تمرینات کگل با تقویت عضلات کف لگن موثر خواهد بود. در برخی افراد عضلات کف لگن سفت هستند و به همین دلیل دچار بی اختیاری ادرار می شوند، در این موارد تمرینات کگل موثر نیستند و باید به پزشک مراجعه شود.
• آموزش مثانه: شما می توانید با تعیین زمان برای دستشویی رفتن، مثانه بیش فعال یا بی اختیاری ادرار استرسی را کنترل کنید. تعداد دفعاتی که دستشویی می روید را در یک دفترچه یادداشت کنید، پس از آن در فاصله های زمانی مشخص (به عنوان مثال هر 15 دقیقه یک بار) به دستشویی بروید، حتی اگر دستشویی ندارید و به مرور این فاصله زمانی را افزایش دهید. به این ترتیب مثانه یاد میگیرد زمان بیشتری ادرار را در خود نگه دارد.
• کاهش وزن: وزن بالا بر روی مثانه و عضلات اطراف آن فشار وارد می کند که می تواند به مرور منجر به بروز مشکل در کنترل مثانه شود. اگر اضافه وزن دارید با کاهش وزن می توانید بی اختیاری ادرار خود را برطرف کنید و یا از بروز آن پیشگیری کنید.
• تغییر برخی خوراکی ها در برنامه روزانه: نوشیدن کافئین، نوشابه های گازدار یا الکل منجر به نشت ادرار می شود و یا شدت بی اختیاری را افزایش می دهد.
• ترک سیگار: سیگار کشیدن مشکلات زیادی برای سلامت به وجود می آورد، از جمله وخیم کردن بی اختیاری ادرار
• درمان یبوست: همانطور که پیش از این هم اشاره شد یبوست مزمن عامل بروز بی اختیاری ادرار است، برای رفع یبوست بهتر است فیبر بیشتری مصرف کنید. خوردن غذاهای حاوی فیبر زیاد می تواند به بهبود یبوست کمک کند.

آیا برای کنترل بی اختیاری ادرار باید مایعات کمتر بنوشیم؟

خیر. تصور می شود برای کنترل بی اختیاری ادرار مردان باید مصرف آب و مایعات خود را کاهش دهند، اما برای حفظ سلامت بدن به مایعات نیاز داریم، به ویژه آب (به یاد داشته باشید که الکل و کافئین باعث تحریک مثانه شده و باعث بدتر شدن بی اختیاری ادرار می شوند).

نوشیدن آب و مایعات کافی به حفظ سلامت کلیه ها و مثانه کمک می کند و از بروز عفونت مجاری ادرار و یبوست پیشگیری می کند.

برخی آقایان با مصرف کافی آب در طول روز و محدود کردن نوشیدن آب و مایعات چند ساعت قبل از خواب، از بی اختیاری ادرار شبانه و بیدار شدن های شبانه پیشگیری می کنند. می توانید این روش را امتحان کنید، اما به یاد داشته باشید که مصرف مایعات را بیش از اندازه محدود نکنید چرا که ممکن است بدن شما دچار کم آبی شود. کم آبی بدن پیامدهایی دارد از جمله عفونت مثانه که این مشکل به خودی خود باعث بدتر شدن بی اختیاری ادرار می شود.

روش های درمان بی اختیاری ادرار مردان

روش های متعددی برای درمان بی اختیاری ادرار مردان وجود دارد که بسته به شدت و علت آن برای فرد مبتلا به کار گرفته می شوند. گاهی نیز روش های درمانی ترکیبی برای برخی بیماران استفاده می شود. برخی از روش های درمانی بی اختیاری ادرار به شرح زیر می باشند:

• مصرف دارو: پس از رسیدن به یائسگی استفاده از کرم ها یا حلقه های واژینال یا استروژن های موضعی به تقویت عضلات و بافت های مجاری ادرار و ناحیه واژن کمک می کنند.
• تزریق مواد حجم دهنده Bulking agents: تزریق برخی مواد حجم دهنده، مانند کلاژن، به بافت های اطراف مثانه و مجاری ادرار منجر به ضخیم شدن این بافت ها می شود. ضخیم تر شدن این بافت ها میزان نشت ادرار را کاهش می دهد.
• جراحی: معمولا روش جراحی برای درمان بی اختیاری ادرار توصیه نمی شود، به ویژه اگر قصد باردار شدن داشته باشید، بارداری و زایمان هر دو عواملی هستند که منجر به عود بی اختیاری ادرار می شوند.
• بوتاکس: تزریق بوتاکس باعث شل شدن مثانه شده و در نتیجه حجم ادراری که در مثانه می ماند افزایش پیدا می کند. تزریق بوتاکس هر 3 ماه یک بار باید تکرار شود.
• تحریک عصب ها: در این روش پالس های خفیف الکترونیکی عصب های مثانه را تحریک می کنند. این پالس ها گردش خون به مثانه را افزایش داده و عضلات کنترل کننده ادرار را تقویت می کنند.
قبل از انتخاب نوشیدنی فکر کنید

در برخی آقایان کافئین تحریک کننده مثانه است و باعث بدتر شدن علائم می شود؛ الکل نیز یک دیورتیک است بنابراین بهتر است چای، قهوه، نوشابه و الکل را از نوشیدنی های انتخابی خود حذف کنید.
رژیم غذایی خود را هوشمندانه انتخاب کنید

غذاهای حاوی ادویه زیاد و همچنین غذاهای اسیدی باعث بیش فعالی مثانه می شوند و در نتیجه علائم بی اختیاری ادرار در مزدان را تشدید می کنند. به علاوه کاهش مصرف شکلات و شیرین کننده های مصنوعی هم به بهبود علائم بی اختیاری ادرار کمک می کنند. به هرحال تحریک کننده ها در همه افراد یکسان نیستند،

برای اینکه تحریک کننده های خود را شناسایی کنید لازم است برای مدتی شرح حال رژیم غذایی خود و اثرات هر یک را یادداشت کنید و به تغییر علائم خود دقت کنید.

مدیریت استرس و بهبود بی اختیاری ادرار مردان

زندگی با وجود بی اختیاری ادرار کمی سخت و استرس زا خواهد بود. کاهش استرس به بهبود علائم بی اختیاری نیز کمک می کند. تمرینات تنفسی و مدیتیشن روش های مناسبی برای کاهش استرس هستند.

چطور مثانه را آموزش دهیم؟

روش دیگری برای کنترل علائم بی اختیاری آموزش مثانه است. برای آموزش دادن مثانه به این شکل عمل کنید که هر نیم ساعت یک بار به دستشویی بروید، حتی اگر نیاز فوری به دستشویی رفتن ندارید. وقتی به مرور بدن شما با این ریتم سازگار شد، می توانید فاصله زمانی بین دستشویی رفتن را از نیم ساعت به یک ساعت افزایش دهید و پس از مدتی می توانید این فاصله زمانی را 3 تا 4 ساعت افزایش دهید، بدون اینکه نیاز فوری به دستشویی رفتن را حس کنید.

توصیه می کنیم به مدت چند روز میزان نوشیدن مایعات و همچنین تعداد دفعات دستشویی رفتن را ثبت کنید، این اقدام به شما کمک می کند علت بی اختیاری ادرار را تشخیص دهید. هر گونه نشت را که به هر دلیلی رخ می دهد، یادداشت کنید، به عنوان مثال آیا نشت بی اختیار ادرار پس از نوشیدن مایعات فراوان رخ داد و یا پس از بلند کردن جسم سنگین. این یادداشت ها را حتما با پزشک معالج خود ارائه دهید تا به این ترتیب در تشخیص علت بی اختیاری ادرار به پزشک کمک می کنید.

داروهایی برای بی اختیاری ادرار مردان

در برخی مردان مصرف دارو به درمان بی اختیاری ادرار کمک می کند. برخی داروها عضلات را شل می کنند و به این ترتیب از انقباضات ناخواسته مثانه پیشگیری می شود. برخی دیگر سیگنال های عصبی ارسال شده به مثانه را مسدود می کنند و از انقباض در زمان اشتباه پیشگیری می کنند. برخی داروها نیز به رفع التهاب و بزرگی پروستات کمک می کند و در نتیجه به بهبود علائم بی اختیاری ادرار کمک می کند.

روشی نوین و غیر تهاجمی برای درمان بی اختیاری ادرار مردان

دستگاه ارکتوفیکس روشی جدید و غیر تهاجمی است که با تقویت عضلات کف لگن به درمان بی اختیاری ادرار مردان کمک می کند.